تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی

احتمالاً شما هم عبارت دکتری حرفه ای و دکترای تخصصی را زیاد شنیده‌اید. آیا درمورد تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی چیزی می‌دانید؟ دکتری بالاترین مدرک تحصیلی در ایران است. به هریک از بخش‌های تحصیلات رسمی یک مقطع تحصیلی گفته می‌شود و هر مقطع تحصیلی از یک یا چند سال تحصیلی تشکیل می‌شود. تحصیلات دانشگاهی در کشور ما شامل تحصیلات عالی و تحصیلات تکمیلی است.

 تحصیلات عالی شامل کاردانی و کارشناسی و تحصیلات تکمیلی عبارت از کارشناسی ارشد و دکتری است که مقطع دکتری شامل دکتری حرفه ای و دکتری تخصصی است. پس از اتمام هر مقطع تحصیلی، یک مدرک به فرد اعطا می‌شود. در این مقاله از سری مقالات همراهان فردا با ما همراه باشید تا به بررسی تفاوت دکتری حرفه‌ ای و تخصصی بپردازیم.

دکتری حرفه ای چیست؟

پیش از بررسی تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی، بهتر است تعریفی از هرکدام ارائه دهیم. دکتری حرفه ای، یکی از مقاطع تحصیلی در دانشگاه است که رشته‌های پزشکی، دامپزشکی، داروسازی و بیوتکنولوژی را در بر می‌گیرد. دانش‌آموزان پس از پذیرش در کنکور سراسری در رشته‌های مذکور، مستقیماً وارد مقطع دکترای حرفه‌ای می‌شوند. از جمله مهم‌ترین پیش‌نیازهای دکترای حرفه‌ای مدرک دیپلم است. همان‌طور که می‌دانید به دلیل ظرفیت کم و تقاضای بالا، این رشته‌های تحصیلی تنها با کنکور سراسری دانشجو می‌پذیرند. تحصیل در مقطع دکترای حرفه‌ای به‌صورت پیوسته است و تا زمانی که فرد مدرک خود را دریافت کند ادامه دارد.

 به‌عبارت‌دیگر، دکترای حرفه ای همان مدرک Ph.D است که معادل مدرک Professional Doctorate در دانشگاه‌های سراسر دنیا است. دکترای حرفه ای تنها در رشته‌های پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی، دامپزشکی و… ارائه می‌شود. مدت زمان تحصیل در دوره دکترای حرفه‌ای 7 سال یا 14 نیمسال تحصیلی است. این مدت زمان برای رشته دندانپزشکی 6 سال است. دانشجویان در طول دوره دکتری حرفه‌ای حداقل 220 و حداکثر 260 واحد درسی را می‌گذرانند. دانشجویان پس از اتمام دوره دکتری حرفه‌ای می‌توانند برای شرکت در دوره دکترای تخصصی شرکت کنند.

تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی؛ دکتری تخصصی

حال که با مفهوم دکتری حرفه ای آشنا شدید، می‌توانید تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی را بهتر درک کنید. در ادامه به توضیح مختصری درمورد دکتری تخصصی می‌پردازیم. دکترای تخصصی عبارت از یک مقطع تحصیلی است که دانشجویان دارای مدرک دکترای حرفه‌ای و کارشناسی ارشد می‌توانند به ادامه تحصیل در آن بپردازند. افرادی که با مدرک دکترای حرفه ای وارد مقطع دکترای تخصصی می‌شوند، به‌عنوان یک پزشک متخصص شناخته می‌شوند. همه دانشجویان برای ورود به مقطع دکترای تخصصی ملزم به شرکت در کنکور دکتری سراسری و کسب رتبه موردنیاز در رشته موردنظر خود هستند.

 دانشجویان باید علاوه بر کنکور در مصاحبه دکتری نیز شرکت کرده و امتیازات لازم را به دست بیاورند. موفقیت در مصاحبه دکتری نیازمند تسلط کافی فرد بر رشته و گرایشش است. مدت زمان تحصیل در دوره دکترای تخصصی 4 سال است و دانشجویان پس از پایان این دوره ملزم به ارائه رساله (پایان‌نامه) هستند. دوره دکترای تخصصی شامل دو نوع دکتری تخصصی بالینی و PhD است.

دکترای تخصصی مختص دانشجویانی است که در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی و… دکترای حرفه‌ای دریافت کرده باشند؛ اما در دوره PhD هم دانشجویانی که در رشته‌های غیرپزشکی دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند و هم دانشجویانی که دارای دکترای حرفه‌ای هستند می‌توانند به تحصیل بپردازند. در برخی از رشته‌ها دوره فوق‌تخصص یا پسادکتری نیز وجود دارد.

احتمالاً تا حدودی با تفاوت دکتری حرفه ‌ای و تخصصی آشنا شده‌اید. در زبان انگلیسی از پسوند MD (Medicine Doctor) برای اشاره به دکتری حرفه‌ای پزشکی استفاده می‌شود. کسانی که دارای دکتری حرفه‌ای در رشته دندانپزشکی هستند DMD، کسانی که فارغ‌التحصیل دکتری داروسازی هستند Pharm.D و کسانی که دکتری حرفه‌ای دامپزشکی هستند DVM خوانده می‌شوند. افرادی که پس از گذراندن دوره دکتری حرفه‌ای یا کارشناسی ارشد وارد مقطع دکترای تخصصی می‌شوند، با پسوند PhD شناخته می‌شوند. دکترای تخصصی بالینی تنها مختص پزشکانی است که دوره دکتری حرفه‌ای را به پایان رسانده و در یک رشته خاص تخصص می‌گیرند. تحصیل در دوره دکتری تخصصی نیازمند تلاش بی‌وقفه است و کار آسانی نیست.

انواع دکتری تخصصی

به‌طورکلی دکترای تخصصی که جزء تحصیلات تکمیلی است به‌صورت سنتی یک دوره آموزشی محسوب می‌شود که زمینه پژوهشی آن در سال آخر تحصیل قرار دارد. دانشجویان دکتری تخصصی ملزم به ارائه پایان‌نامه در پایان تحصیلات خود هستند. دکترای تخصصی پژوهشی یکی دیگر از انواع دکترای تخصصی است که تمرکز بیشتری بر انجام کارهای تحقیقاتی دارد. دانشجویان دکترای تخصصی پس از موفقیت در آزمون و مصاحبه دکتری سه سال از تحصیلات خود را صرف آموزش و یک سال پایانی را به نگارش رساله اختصاص می‌دهند؛ اما دانشجویان دکتری پژوهشی تنها یک سال از تحصیل خود را صرف آموزش کرده و طرح پژوهشی خود را طی سه سال انجام می‌دهند. برای اطلاع از مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد + جدول امتیازات کلیک کنید.

در مبحث تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی باید توجه داشته باشید که دکترای تخصصی را از نظر رشته تحصیلی نیز می‌توان به دودسته دکترای تخصصی تحت نظارت وزارت بهداشت و دکترای تخصصی وزارت علوم دسته‌بندی کرد. دانشجویانی که پس از گذراندن دکتری حرفه‌ای وارد مقطع دکترای تخصصی می‌شوند، تحت نظارت وزارت بهداشت و درمان کشور به تحصیل می‌پردازند.

 دانشجویانی که پس از اتمام تحصیلات کارشناسی ارشد تصمیم به ادامه تحصیل در مقطع دکترای تخصصی در رشته‌هایی غیر از علوم پزشکی می‌گیرند تحصیلات خود را تحت نظارت وزارت بهداشت می‌گذرانند. از جمله تفاوت‌های دکترای تخصصی وزارت بهداشت با دکترای تخصصی وزارت علوم می‌توان به تعهد خدمت رایگان اشاره کرد. دانشجویانی که دکترای تخصصی وزارت علوم را دریافت می‌کنند پس از فراغت از تحصیل تعهدی به دانشگاه ندارند؛ درصورتی‌که دانشجویان دکترای تخصصی وزارت بهداشت باید حداقل به مدت دوبرابر طول تحصیل خود به دانشگاه تعهد خدمت داشته باشند.

فرق دکتری تخصصی پیوسته و ناپیوسته

دکتری تخصصی پیوسته و ناپیوسته دو مسیر متفاوت برای کسب مدرک دکتری در نظام آموزشی هستند که هر یک ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند. دکتری پیوسته معمولاً برنامه‌ای است که به‌صورت یکپارچه از مقطع کارشناسی آغاز می‌شود و بدون نیاز به دریافت مدرک کارشناسی ارشد، دانشجو را مستقیماً به مدرک دکتری می‌رساند. این مسیر اغلب برای دانشجویانی طراحی شده که از ابتدا هدف مشخصی برای ادامه تحصیل در سطح دکتری دارند و معمولاً مدت زمان آن طولانی‌تر است، زیرا شامل دروس و مراحل آموزشی هر دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری می‌شود. این نوع برنامه بیشتر در برخی کشورهای خاص یا در رشته‌های ویژه مانند پزشکی رایج است.

در مقابل، دکتری ناپیوسته مسیری است که در آن دانشجو ابتدا مدرک کارشناسی و سپس کارشناسی ارشد را اخذ می‌کند و پس از آن با شرکت در آزمون یا فرآیندی رقابتی وارد مقطع دکتری می‌شود. این مدل در بسیاری از نظام‌های آموزشی، از جمله ایران، رایج‌تر است و به دانشجو اجازه می‌دهد پس از هر مقطع، تجربه عملی یا تحصیلی بیشتری کسب کند و با آمادگی بهتری وارد مرحله دکتری شود. تفاوت اصلی این دو در ساختار، مدت زمان و پیش‌نیازهای ورود به آنهاست؛ دکتری پیوسته یکپارچه و بدون وقفه است، در حالی که دکتری ناپیوسته مرحله‌ای و وابسته به تکمیل مقاطع قبلی است.

آشنایی با دکتری عمومی

حال که به تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی پی بردید، خالی‌ازلطف نیست با مفهوم دکترای عمومی نیز آشنا شوید. دکترای عمومی تفاوت زیادی با دکتری حرفه‌ای دارد. دکترای عمومی یک رشته است که توسط دانشجویان انتخاب می‌شود. دانشجویانی که در حال گذراندن مقطع حرفه‌ای خود هستند، ممکن است در رشته‌ای به نامم دکتری عمومی به تحصیل بپردازند و مدرک مربوطه را نیز دریافت کنند. ازاین‌رو، دانشجویان پس از تکمیل این دوره می‌توانند به‌عنوان پزشک عمومی به فعالیت بپردازند. دانشجویان پزشکان عمومی می‌توانند در مقطع دکترای تخصصی ثبت‌نام کرده و تحصیلات خود را در یکی از تخصص‌های موردنظر خود ادامه دهند.

جمع‌بندی

اکثر افراد تفاوت دکتری حرفه ای و تخصصی و دکترای عمومی را نمی‌دانند و هر سه این مدارک را به‌عنوان مدرک دکتری تلقی می‌کنند. در واقع دکترای حرفه ای و دکتری تخصصی دو مقطع تحصیلی هستند؛ اما دکتری عمومی یک رشته تحصیلی است. از تفاوت‌های دکترای حرفه‌ای و دکترای تخصصی می‌توان به طول دوره تحصیل، مدارک پیش‌نیاز، نوع مدرک و… اشاره کرد. در صورت هرگونه سوال می توانید با ارسال فرم درخواست مشاوره تخصص با مشاوران ما در موسسه همراهان فردا در ارتباط باشید.